هائیتی

Haïti

هائیتی (به فرانسویHaïti) (کریول هائیتی: Ayiti) با نام رسمی جمهوری هائیتی کشوری است در جزیره هیسپانیولا در دریای کارائیب. پایتخت آن پورتو پرنس است. جمعیت این کشور ۹٫۷ میلیون نفر و زبان‌های رسمی آن فرانسوی و کریول هائیتی است. واحد پول آن گورد است.۹۵ درصد از مردم هائیتی سیاه‌پوست و ۲٫۵ درصد مولاتو (دورگه سفیدپوست و سیاه) و سفیدپوست هستند. حدود ۸۰ درصد از مردم هائیتی مسیحی کاتولیک و حدود ۱۶ درصد نیز پروتستان هستند. برخی از هائیتیایی‌ها عناصر باورهای بومی جادو-باورانه معروف به وودوو را نیز با باورهای کاتولیکی مخلوط می‌کنند.هائیتی نخستین کشوری بود در آمریکای لاتین و حوزه کارائیب به استقلال رسید و نخستین جمهوری در جهان است که رهبران آن سیاه‌پوست بودند. هائیتی تنها کشور مستقل در قاره آمریکا است که اکثریت جمعیت آن فرانسوی‌زبان‌اند. امروزه هائیتی با منابع ناچیز و جمعیت زیاد فقیرترین کشور نیمکره غربی است. خشونت‌های سیاسی نیز در این کشور بارها رخ داده و باعث بی‌ثباتی دولتی شده‌است.

هرسال چندین هزار نفر از اهالی هائیتی مبادرت به ورود غیرقانونی به ایالات متحده آمریکا می‌کنند. مهاجران اهل هائیتی که تلاش دارند از فقر موجود کشورشان فرار کنند، در قایق‌های پوسیده و بسیار شلوغ در دریای کارائیب با وضعیت فلاکت‌باری مواجه می‌شوند.اسپانیایی‌ها از اواخر سده پانزدهم میلادی استعمار سرزمین هائیتی را آغاز کردند، اما در نیمه دوم سده هفدهم، سایر اروپاییان و از جمله فرانسویان وارد این منطقه شدند. حضور نیروهای کشورهای دیگر اروپایی باعث وقوع جنگ‌هایی بین آنان گردید که در یک مورد آن، جنگ بین نیروهای اسپانیا و فرانسه درگرفت و در بیستم فوریه ۱۶۷۷م، به شکست اسپانیایی‌ها انجامید. پس از این جنگ فرانسویان موفق شدند بخش‌هایی از هائیتی را تصرف نمایند و حضور خود را در آن منطقه تحمیل کنند.

فرانسویان پس از بیست سال، در سال ۱۶۹۷م با اسپانیا در تقسیم این جزیره به توافق رسیدند و بخش غربی جزیره به فرانسویان واگذار گردید و فرانسوی‌ها آن را نزدیک به یک‌صد وسی سال در اشغال خود داشتند. هم‌زمان با آغاز انقلاب کبیر فرانسه در ۱۷۸۹م، سیاهپوستان و بومیان هائیتی قیام نمودند. شورش سال ۱۸۰۴ به رهبری ژان ژاک دسالین و هانری کریستف آغاز شد و سرانجام این کشور در سال ۱۸۰۴م به عنوان اولین کشور آمریکای لاتین به استقلال رسید؛ و هر دو رهبر در مقام پادشاه هائیتی سلطنت کردند. در ۱۸۲۰ جمهوری متحدی تشکیل شد. تنش میان سیاهپوستان و دورگه‌ها، کودتا و بی‌ثباتی موجب زوال هائیتی شد و مداخله آمریکا (۱۹۱۵ تا ۱۹۲۵) را در پی داشت.

روز دوازدهم ژانویه ۲۰۱۰ زمین‌لرزه‌ای به قدرت هفت ریشتر در هائیتی روی داد که منجر به کشته شدن حدود ۳۰۰ هزار نفر شد و بر اثر آن تقریباً ۲ میلیون نفر بی‌سرپناه شدند. این زمین‌لرزه قوی زندگی چهار میلیون نفر را دگرگون کرد و هم‌چنان بیش از ۵۰۰ هزار نفر در چادرهای اردوگاه‌های موقت زندگی می‌کنند. بیشتر اردوگاه‌ها به‌طور خودجوش بنا شده و از امکانات لازم برخوردار نیست. منتقدان به عدم پیشرفت در کار بازسازی هائیتی از سوی دولت و جامعه بین‌المللی اعتراض کرده‌اند. شیوع وبا، مشکلات را برای کشور زلزله‌زده و فقیر هائیتی پیچیده‌تر کرده‌است.